انرژی، محیط زیست و آب سه بحران جهان امروز محسوب می شوند که تنها راهکار برون رفت و مقابله با این مساله استفاده از انرژی پاک و تجدید پذیر با استفاده از فناوری های نوین امروزی است.
خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) برای پی بردن وضعیت استفاده ایران از این نوع انرژی ها و مرور کارنامه انرژی‌های تجدیدپذیر کشور طی چند سال اخیر گفت‌وگویی با دکتر کمال عباس‌پور، عضو هیات علمی پژوهشگاه مواد و انرژی و رییس اسبق دانشکده انرژی دانشگاه آزاد واحد تاکستان ترتیب داده است که در ادامه می آید.
امروزه انرژی‌های تجدیدپذیر با نام‌های انرژی‌های پاک یا سبز شناخته شده‌اند، اصلا منابع تجدید پذیر یا ناپذیر چه منابعی هستند؟
انرژی های پاک یا تجدیدپذیر به آن دسته از انرژی هایی اتلاق می شود که در محیط تولید آلودگی نمی کنند و مواد زایدی مانند پسماندها از تولید این انرژی ها به جای نمی ماند به عبارت دیگر این انرژی ها با محیط زیست سازگار بوده و به اکولوژی آسیبی نمی رسانند. همچنین این نوع انرژی ها مانند خورشیدی، باد، زمین گرمایی، جزر و مد، امواج دریایی، بیوماس یا زیست توده از جمله منابعی به شمار می آیند که قابل بازگشت به محیط زیست هستند. در مقابل سوخت های فسیلی مانند نفت خام، گاز، میعانات گازی، سنگ های رسی نفتی، زغال سنگ و اورانیوم از جمله منابع تجدیدناپذیر به حساب می آیند. این نوع سوخت ها در واقع از ذخیره بزرگ کربن ایجاد شده اند، ذخیره ای که هزاران تا میلیون ها سال به طول انجامیده تا در زمین پدید آید. با سوخت مستقیم و غیر مستقیم و آزاد شدن این نوع انرژی مهیب در چرخه طبیعت و اتمسفر، گازهای آلاینده ای همچون دی‌اکسید کربن، مونوکسید کربن، فلزات سنگین و ذرات گرد و غبار به وجود می آیند که مخل سلامتی انسان و محیط زیستند و در دراز مدت می تواند باعث پدید آمدن امراض و بیماری‌های گوناگونی شوند.
در این میان انرژی خورشیدی بزرگترین و در دسترس ترین منبع انرژی پاک محسوب می شود، در خصوص این نوع انرژی توضیحاتی بفرمایید و بگویید که در حال حاضر کدام مناطق ایران و جهان مستعد استفاده از این نوع انرژی هستند؟
در حقیقت انرژی خورشیدی که از فاصله چند ۱۰۰ میلیون کیلومتری به زمین می‌رسد، جزیی از آن انرژی است که خورشید تولید می‌کند. شدت این انرژی به شرایط اقلیمی، عرض و طول جغرافیایی، ساعت و شدت تابش خورشید هر منطقه بستگی دارد. مناطق حاره‌ای یا مناطق نزدیک خط استوا مانند کشور ایران، در بهترین حالت ممکن، نزدیک به یک کیلو وات بر متر مربع می‌توانند از انرژی تابشی خورشیدی بر سطح زمین بهره‌مند شوند. اکثر شهرهای کشورمان به ویژه شهرهای جنوبی مان مستعدترین مناطق برای استفاده از انرژی‌های خورشیدی هستند.
در حال حاضر وضعیت ایران و جهان در خصوص استفاده از این منابع تجدیدپذیر به خصوص انرژی خورشیدی به چه صورتی است؟
در حال حاضر استفاده از این منابع بستگی به موقعیت‌های ژئوپولتیک و سیاست‌های یک کشور دارد. آنچه مسلم است، اکثر کشورها برای تامین نیازهایشان به این منابع رجوع و قریب به ۵۰ سال است که اغلب کشورهای پیشرفته به دنبال این‌گونه منابع هستند. به عنوان مثال کشور آمریکا با برنامه‌ریزی‌هایی که به انجام رسانده است، توانسته طی چند دهه به جایگاه خوبی در این زمینه برسد. کشور ایران نیز مانند سایر کشورها از سال ۸۷ با طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بحث به‌کارگیری از این انرژی‌ها را در برنامه کاری خود قرار داده و فعالیت‌هایی نیز در این زمینه به انجام رسانده است اما هنوز به صورت تجاری و تولید انبوه نرسیده است.
علت به تولید انبوه نرسیدن آن چیست؟
شاید منابع عظیم نفتی و گازی بیشترین علت این مساله باشد. شاید اگر کشور ما نیز مانند سایر کشورها از این‌گونه منابع محروم بود، برای تامین نیازهایش به دنبال این منابع انرژی می‌رفت. متاسفانه سرمایه‌گذاری برای انرژی‌های فسیلی بر خلاف این نوع انرژی ها مانند خورشید بسیار پایین است و دانش فناوری ساخت ویفر و سیلیکون برای باتری‌های خورشیدی فقط در انحصار چند کشور پیشرفته است به همین دلیل ما مجبور هستیم تا دستگاه این دانش ( نه خود فناوری) را از کشورهایی مانند ژاپن و آمریکا بگیریم؛ ما در حقیقت واردکننده دستگاه‌های این فناوری هستیم .در شرایط موجود و تحریم های اقتصادی، واردات این فناوری بسیار گران است بنابراین ما باید دانش این فناوری را خود کسب و بومی کنیم.
علاوه بر بومی کردن این دانش، چه الزامات قانونی دیگر برای به کارگیری این نوع انرژی ها در کشور نیاز است؟
اجرایی‌شدن این امر مستلزم رعایت مراحل مختلف همچون برنامه‌های راهبردی کوتاه و بلندمدت، تامین اعتبار، سرمایه‌گذاری و درایت مدیران طی سالیان متمادی است. همچنین باید قبل از طراحی هر برنامه‌ای، استفاده بهینه و کاهش مصرف انرژی و شناسایی این منابع از سوی رسانه‌های جمعی به خصوص تلویزیون در بین مردم نهادینه و فرهنگ‌سازی شود زیرا تا زمانی که این امر در بین مردم نهادینه نشود، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در توسعه و به‌کارگیری از انرژی‌های تجدیدپذیر فایده‌ای نخواهد داشت. از طرف دیگر باید این برنامه فرهنگ‌سازی به صورت پرداخت مشوق‌های حمایتی و مالی از حاکمیت، سازمان‌ها و بخش صنعت اعمال شود. مثلا روی مسایلی مانند تامین انرژی، بهینه‌سازی و کاهش مصرف بیشتر توجه شود.